Giriş

Günümüzün en çok konuşulan konularından biri hiç şüphesiz enerji maliyetlerini azaltmak ve hatta enerji tasarrufu yapmak üzerinedir. Dolayısıyla konuyla ilgili kişilerin bu amaca yönelik olarak yapacakları her türlü çalışmada ana girdi olarak kullanacakları yakıt birim fiyatları ve birim enerji başına yakıt maliyetleri yakından izlemeleri gereken önemli konulardan biri olmaktadır.

 

Bu gereksinime yönelik olarak şirketimizin yayımlamakta olduğu Doğal Gaz Dergisi ve Tesisat Dergisi’nin her yeni sayısında konut ve sanayi kullanımları için, “Çeşitli Yakıtlara Göre Birim Fiyatlar ve 1000 kcal Isı İhtiyacı için Yakıt Maliyetleri” tabloları yer almaktadır. Güncel tarihli hazırlanarak yayımlanan tablolar dergilerimizin yanı sıra www.dogalgaz.com.tr ve www.tesisat.com.tr adreslerindeki sitelerinde de yer almaktadır.

 

Bu güncel bilgilerin yanı sıra yakıtların cins ve çeşitlerine göre birim fiyat değişikliklerinin zaman içinde nasıl bir gelişim izlediğini de görmek gerektiği düşüncesiyle son dört yıl içindeki bu değerler alınarak dönemsel bir çalışma yapılmıştır. 

 

1. Döviz Fiyatlarındaki Değişim

1.1. ABD Doları: Geçtiğimiz son dört yıl içindeki ABD Dolarının TL olarak değerine bakıldığında; 2007 yılı Ocak ayında 1,4357 TL/$, olan değer 2011 yılı Ocak ayında 1,5574 TL/$ olmuş ve sadece %8’lik artış göstermiştir. Ancak aradaki değerler kontrol edildiğinde önce 2008 Ocak sonlarında 1, 1812 TL/$ ile %18’lik azalma, sonrasında 2009 Ocak sonlarında 1, 6770 TL/$ ile de %17’lik artışa ulaştığıda görülmektedir. 

 

1.2. Avro: TL karşısında Avro’nun değişimi de ABD Dolarına yakın seyretmiş ancak Ocak 2008’de %7’lik azalma ile dip yapmış ve Temmuz 2009’da %15’lik artış gösterip, fakat hemen sonra tekrar azalmaya başlayarak dört yıl sonunda % 10’luk artışa ulaşmıştır.

 

2. Yakıtların Genel Fiyat Değerlendirmesi 

 

2.1. Konutlardaki Kullanım için Uygun Olan Yakıtlar (Tablo 1)

 

2.1.1. Son dört yıllık dönem sonundaki fiyatlara baktığımızda;

En yüksek artış elektrik fiyatlarında yaşanmış ve %74 olmuştur. Yine bu artışa %69-79 aralığındaki artış ile TKİ-ELİ’nin Kısrakdere yıkanmış torbalı yerli linyit de ortak olmuştur. Bu büyük oranlı artış Rusya-Sibirya’dan ithal edilen linyitlerde de görülmüş ve %63 olarak gerçekleşmiştir.

 

LPG’nin dökmegaz propan ve 12 kg’lık tüp çeşitlerindeki artış ise % 64-65 olarak üst düzeydeki artışlar içinde yerini almıştır.

 

Bu dönemdeki en düşük artış ise doğalgazda yaşanmış ve İGDAŞ’ın konut tüketimi için ilan ettiği doğalgaz birim fiyatları sadece %19 artmıştır. 

 

Akaryakıt fiyatlarındaki artışlar ara değerde kalmış ve motorin için %46, fuel-oil no4 için ise %49 olmuştur.

 

2.1.2. Son dört yıllık dönem içindeki fiyat hareketlerine baktığımızda;

Doğalgazın Ocak 2009’da %75’lik artışı ve sonrasında Temmuz 2009’da %19’luk artış değerine gerilemesi ve 2011 Ocak ayına kadar da bu düzeyde kalması en önemli fiyat hareketliliği olarak görülmektedir (Tablo 3).

 

Buna karşın LPG’nin Ocak 2010’a kadar büyük bir artış oranı yaşamamış olması ve Ocak 2010’da %44-45, Ocak 2011’de ise %64-65’lik artış değerlerine ulaşması başka bir önemli hareketlilik olarak göze çarpmaktadır (Tablo 4).

 

Elektrik birim fiyatlarında ise hiç iniş çıkış yaşanmamış ve dönem sonunda ufak bir düzeltme olsa da geneldeki artış seyrini sürdürmüştür (Tablo 5).

Motorinin Temmuz 2008’deki ilk zirvesi %46 artış olarak görülmekte, hemen sonra Ocak 2009’da %9’luk artış değerine inmekte, fakat sonra giderek artan bir seyir ile Ocak 2011’de tekrar %46’lık değeri yakalamaktadır. 

 

Fuel-oil no:4‘de bu artışları ve azalışları izlemiş, önce %62’lik artış oranını yakalamış, sonra %11’e inmiş ve Ocak 2011’de tekrar %49’u yakalamıştır (Tablo 6).

 

Soma- Kısrakdere’den çıkarılan yerli linyit fiyatları Ocak 2009’da %50-61 aralığına, Temmuz 2010’da %58-70 aralığına, Ocak 2011’de ise %67-79 aralığına ulaşarak bu dönemi en yüksek artışını gerçekleştirmiştir (Tablo 7).

 

İthal linyit fiyatları ise Ocak 2009’daki döviz fiyatlarının büyük orandaki artışına paralel olarak %68 artmış, Temmuz 2009’da %49’luk artış değerine inmiş ve Ocak 2011’de tekrar %63’lük artışa ulaşmıştır. 

 

2.2. Sanayideki Kullanım için Uygun Olan Yakıtlar (Tablo 2)

 

2.2.1. Son dört yıllık dönem sonundaki fiyatlara baktığımızda;

2007 yılı Ocak ayından 2011 yılı Ocak ayına kadar geçen zaman içinde en yüksek artış fuel-oil no6’da yaşanmış ve %76 olmuştur.

Yine bu artışa %57-79 aralığındaki artış ile TKİ-ELİ’nin Kısrakdere yıkanmış torbalı yerli linyit de ortak olmuştur. Bu artış Rusya-Sibirya’dan ithal linyitte de görülmüş ancak artış oranı  %56 ile daha düşük değerde kalmıştır.

 

LPG dökmegaz propan ve dökmegaz miks çeşitlerindeki % 64-70 aralığındaki artışlar ile bu üst artış grubunu izlemiştir. 

 

Sanayideki elektrik fiyatlarında yaşanan artış ise son düzeltme ile %68 düzeyine inmesine karşın yine de üst düzeyde artış gösteren yakıtlar içinde kalmıştır.

 

Motorin %46’lık artışıyla ara gruptaki yakıtlar içinde yer almıştır.

 

Bu dönemdeki en dikkat çekici durum ise doğalgazda yaşanmış ve İGDAŞ’ın serbest tüketicilerine verdiği doğalgaz birim fiyatları hiç artmamış, BOTAŞ’ın kesintisiz ve kesintili sınai müşterilerine verdiği fiyatlar ise sadece %10-12 oranlarında artmıştır. 

 

İpragaz’ın LNG sanayi müşterilerine verdiği fiyatlarda da %3-4 kadar, yani çok az bir artış olmuştur.

 

2.2.2. Son dört yıllık dönem içindeki fiyat hareketlerine baktığımızda;

İGDAŞ’ın serbest tüketicilerine verdiği doğalgaz birim fiyatları Temmuz 2007’de %13’lük azalma göstermiş, fakat sonra artarak Temmuz 2008’de eski düzeyine gelmiş, Ocak 2009’da ise %55’lik artışa ulaşmıştır. Ancak hemen sonrasında yapılan indirimler sonucunda Temmuz 2009 fiyatları 2007 Ocak fiyatlarının da %4 kadar altına gerilemiştir. Daha sonra yapılan küçük artışlarla Ocak 2011 fiyatları Ocak 2007 fiyatlarıyla eşitlenmiştir (Tablo 3).

 

BOTAŞ’ın kesintisiz ve kesintili sınai müşterilerine verdiği doğalgaz fiyatları Temmuz 2008’de %17-19 oranlarında, Ocak 2009’da ise %47-49 oranlarındaki artışa ulaşmış, Temmuz 2009’da %10-12’lik düzeylere gerilemiş ve 2011 Ocak ayına kadar da hep bu düzeyde kalmıştır.

İpragaz’ın LNG verdiği orta ve büyük sanayi müşterilerine olan fiyatlarında 2008 Ocak ayından 2009 Ocak ayına %36-38 oranlarında artış olmasına karşın 2010 Ocak ayındaki fiyatlar tekrar 2008 yılı Ocak fiyatlarına gerilemiştir. 2011 Ocak ayındaki fiyatlar ise 2008 yılına göre sadece %3-4 kadar artış göstermiştir. 

 

Buna karşın LPG’nin Temmuz 2008’e kadar hafif artışlarla %22-25’ler düzeyine kadar çıktıktan sonra, Ocak 2010’a kadar da tekrar azalış (Temmuz 2009’da %13-18’lere inmiştir) göstermesinin ardından bu tarihte büyük bir artış oranı yaşanmış ve 2007 Ocak ayına göre %45-50 oranlarındaki artışlara ulaşılmıştır. LPG’deki bu artışın daha sonrada sürdüğü ve Ocak 2011’de ise %64-70’lik artış değerlerine ulaştığı ve LPG’nin halen önemli bir önemli hareketlilik yaşamakta olduğu göze çarpmaktadır (Tablo 4).

 

Elektrik birim fiyatlarında da LPG’deki gibi 2008 Temmuz ayına kadar istikrarlı bir yükselişin ardından Ocak 2010’da fiyat artışlarında zirveye ulaşılmış ve hiç iniş çıkış yaşanmayarak (dönem sonunda ufak bir düzeltme olsa da) geneldeki artış seyrini sürdürüp 2011 Ocak ayında %68’lik artış oranına çıkmıştır (Tablo 5).

 

Akaryakıtın sanayideki yoğunluklu kullanım çeşidi olan fuel-oil no6’nın fiyatları zirvesini Temmuz 2008’de %80 ile görmüş, hemen sonra Ocak 2009’da ise %22’lik artış değerine inmiş, fakat sonra giderek artan bir seyir ile fiyatlarında gerileme yaşanarak %76’lık artış değerini yakalamıştır (Tablo 6).

 

Soma- Kısrakdere’den çıkarılan 0,5-10 mm toz özellikli TKİ-ELİ yerli linyitinin fiyatı ise Temmuz 2008’de %21’lik artış değerini gördükten sonra sürekli artış ile önce Ocak 2010’%45’e, sonra da Ocak 2011’de %57’ye ulaşmıştır.

 

İthal linyit fiyatları ise Ocak 2009’daki döviz fiyatlarının büyük orandaki artışına paralel olarak %78 artış oranına çıkmış, ancak yine döviz fiyatlarındaki azalma nedeni ile Temmuz 2009’da Ocak 2007’ye göre %46’lık artış değerine inmiş ve sonra Ocak 2011’de tekrar %56’lık artış oranına ulaşmıştır (Tablo 7).