Enerji verimliliği, AB’nin akıllı, sürdürülebilir, her konuyu kapsayan büyüme ve kaynakları etkin kullanan bir ekonomiye geçiş  için yapılmış, 2020 yılı stratejik planının tam ortasında yer alıyor. 

 

Enerji verimliliği, enerji temininin güvenliğini sağlaması ve sera gazları ile diğer kirleticilerin azaltılması yönünde en etkin yollardan birisi. 

 

Birçok bakımdan enerji verimliliği, Avrupa’nın en büyük enerji kaynağı olarak da değerlendirilebilir. Bu nedenle Avrupa Birliği kendisine 2020 yılı için asıl enerji kaynaklarından elde edilecek enerji kullanımında, yüzde 20 tasarrufu öngören bir hedef ortaya koydu. Bu hedef komisyonun Enerji 2020 üzerine yayınında uzun vadeli enerji ve iklim hedeflerine ulaşmada anahtar konumda bir adım olarak tanımlandı.

 

Bu hedefe doğru–özellikle cihaz ve bina pazarında- önemli adımlar atıldı. Komisyon tahminleri AB’nin hedefin %20’sinin sadece yarısını başarabileceğini göstermektedir. AB’nin şimdi ihtiyacı olan şey hedefini elde etmek için gerekli adımları atmaktır. Bu nedenle Avrupa Konseyi’nin 4 Şubat 2011 tarihli; bina, taşımacılık, ürün ve süreçlerdeki oldukça yüksek enerji tasarrufu potansiyelinden istifade etmek amacıyla kararlı adımları atmak çağrısına cevap olarak komisyon kapsamlı yeni 2011 Enerji Verimliliği Planını [1] geliştirdi. 

 

2006 Enerji Verimliliği Planı [7] ana enerji kullanan sektörleri ve eşit önem derecesinde anahtar konumdaki konuları kapsayan öncelikli 10 eylemi belirlemekteydi (Tablo 1).

 

İnşaat sektöründeki enerji verimliliği önlemleri Avrupa’daki CO2 emisyonlarını düşürmede çok önemli imkanlar sağladı. İnşaat sektöründeki enerji kullanımı AB bünyesinde kullanılan enerjinin %40’ını oluşturmaktadır ve bu niteliğiyle Avrupa’nın en büyük emisyon kaynağını da temsil eder. (AB emisyonlarının yaklaşık %36’sı) Bu yüksek miktarda emisyon, entegre tasarım çözümleriyle %80 oranında azaltılabilir. Örneğin mevcut bina stokunun, yenilenen binaların farklı kısımlarının ve bunların yanında yeni yapılan binaların, daha iyi yalıtım yapılmasıyla (EURIMA, ECOFYS 2005a,b, Wuppertal Institut 2005), binaların enerji performansı AB iklim ve enerji hedeflerine ulaşmak için en önemli konudur. 

 

Grafik 1 son olarak, enerji sektörleri için her bir sektörde maliyet bakımından uygun enerji tasarrufu potansiyelini göstermektedir. Bu potansiyelin bir kısmı bugün kullanılmaktadır. Grafik enerji tasarrufu potansiyelinden 2020 yılında tam olarak yararlanılamayacağını göstermektedir. İlave tasarruflar mümkündür fakat maliyet bakımından uygun olmamaktadır. 

 

Konut, ticari ve kamu binalarında mekan ve su ısıtması,  soğutma,  havalandırma, aydınlatma vb. maksatlarla kullanılan enerjilerin toplamı AB’nin nihai olarak enerji tüketiminin %40’ını oluşturmaktadır. Binaların enerji performansına yönelik en önemli kamu mevzuatı Binaların Enerji Performansı Direktifi (BEPD) 2002’dir [11].  Eylem planı binalardaki enerji verimliliğini BEPD’nin tam uygulanmasını öngörerek ve ikinci öncelikli işlem olarak da direktifin yeniden gözden geçirilmesini ortaya atarak ele almaktadır.

 

BEPD’nin yeni şekli [12]bütün AB devletlerinin hemen hemen sıfır enerji tüketen binaların oranının artışının teşviki için ulusal planlarını ve hedeflerini desteklemektedir. Şimdiye kadar Avrupa’da yaklaşık olarak 20.000 düşük enerji kullanan bina yapılmıştır. Plan kamu ve özel mülkiyete ait binalarda da yenileme süreçlerini tetikleyecek, bunlar içinde kullanılan cihazların enerji performansını artıracak, konutlarda ve endüstride enerji verimliliğini teşvik ederek canlanmasını sağlayacak enstrümanlara odaklanmıştır. Eylem planı kamu sektörünün örnek olma rolünü teşvik etmekte ve kamu sektörü bina stokunun yeniden donatılma oranını hızlandıracak bağlayıcı hedefler önermektedir. Kamu yetkilileri her yıl bina stoklarının en az %3’ünü yenilemek zorundadırlar. Bu da kaba bir hesapla filli yenilenme oranının iki katı demektir. Aynı zamanda kamu alımlarında da enerji verimliliği kriterini getirmektedir. Her bir yenileme binayı ulusal bina stokunun en iyi %10’u seviyesine doğru yukarı bir düzeye getirmelidir. Kamu kurumlarının kiraladıkları veya satın aldıkları binalar mevcut olan en iyi enerji performansına sahip olan binalar olmalıdır. Kamu sektörü enerji verimliliği teknolojileri, hizmetleri ve iş modelleri için yeni pazarlar yaratabilir.  Üye ülkeler enerji kullanımı sübvansiyonlarında reforma gitmeli; örneğin bu sübvansiyonları enerji verimliliğini yükseltecek ve enerjinin düşük ölçekli kullanımına göre yeniden düzenlemelidir. 

 

Eylem planı özel mülkiyete ait binalarda yenileme süreçlerini tetiklemeyi ve cihazların enerji performanslarının geliştirilmesini hedeflemektedir. Konut olarak kullanılan binalarda, teknolojik olarak yenilenen duvar ve çatı izolasyonları enerji verimliliği konusunda en yüksek imkanlar sunar. Buna karşılık ticari binalarda, geliştirilmiş enerji yönetimi sistemleri çok önemlidir. Gelişmiş cihazlar ve diğer enerji kullanan donanımlar hala çok büyük enerji verimliliği kapasitesi sağlama potansiyeline sahiptir. Üye ülkelerin ulusal mülkiyet yasalarıyla paralel olarak ayrı teşvikler konusuna yönelik önlemler almaları istenmektedir. Burada ayrı girişim olarak yenileme maliyetinin ev sahibi ile kiracı arasında nasıl ayrılacağı konusu ifade edilmektedir. Aynı zamanda üye ülkelerden enerji hizmeti şirketlerinin yenileme işlerinde etken bir unsur olarak kabul edilmelerinin destek görmesi de istenmektedir. Enerji hizmeti şirketleri özel mülkiyet altındaki ev ve apartmanları kendi kaynakları ile yenileyip, belirlenen bir süre için yenilemeden öncesi ve sonrası arasındaki enerji masrafları farkını alarak bir kazanç temin ederler. Eylem planı aynı zamanda müşterilere en uygun enerji tüketimleri konusunda ihtiyaç duyulan bilgi ve hizmetleri sağlayan ve enerji tasarruflarını hesaplayan akıllı şebeke ve akıllı sayaçlar üzerinde de durmaktadır.

 

Büyük şirketler düzenli ve bağımsız olarak enerji denetlemeleri yaptırmalı ve bu işlemleri kendileri organize etmelidir. Üye ülkeler enerjinin faydalı şekilde kullanılması için sistematik bir çerçeve çalışması yaparak enerji yönetim sistemi getiren şirketlere teşvikler sağlanması konusunda özendirilirler. Küçük ve çok küçük şirketler için ise enerji verimliliği üzerindeki en iyi uygulamaların ve enerji yönetiminde bir kapasite oluşturmaya yönelik projelerin karşılıklı olarak aktarılması öngörülmelidir.

 

Plan aynı zamanda belediyeler bazında yenilikçi düşük karbonlu ve enerji verimliliği çözümlerinde mükemmellik için bir Avrupa çerçeve çalışması geliştirmeye yönelik yeni bir girişimin – Küçük Şehirler ve Küçük Topluluklar- ortaya koyulması için de bir referans içermektedir. Burada üstesinden gelinmesi gereken en önemli zorluk mevcut bina stokunun yenilenmesi ve özellikle gerekli yatırımın nasıl finanse edileceğidir. Her iki konuda da nihai aktörler (örneğin AB vatandaşları, kamu yetkilileri ve hizmet şirketleri) enerji tasarrufu önlemlerinin anlaşılmasını sınırlandıran benzer pazar ve ruhsatlandırma hatalarıyla karşı karşıya kalmaktadır; şöyle ki: yüksek ilk yatırım maliyeti, pazarın hazır olmaması (eğitimli personel ve altyapı eksikliği), bilgi/bilinç/motivasyon eksikliği, ayrı girişim konusunun (ev sahibi-kiracı problemi) belirsizliği ve ani krizlerin getirdiği sekme etkisi gibi. Bazı üye ülkeler bu konularda aktif olarak yapısal fonları kullanmaktadır.

 

Enerji kullanımı bakımından verimli bina çözümleri genellikle teknoloji isteyen çözümlerdir. Bu konular üzerine genellikle mimarlar, mühendisler, denetleyiciler, işçiler, teknisyenler ve tesisatçılarda, özellikle yenileme işlerine dahil olan kişilerde bilgi eksikliği mevcuttur. Bugün yaklaşık 1,1 milyon kalifiye işçi mevcuttur ve buna karşılık tahminlere göre ihtiyaç 2015 yılında 2,5 milyon olacaktır.  Bu nedenle Komisyon “Yetenek Geliştirme, Sürdürülebilir Bina Çalışanı Girişimi” adı altında üye ülkelere inşaat sektöründe eğitim ihtiyaçlarını değerlendirmek ve bu ihtiyaçları karşılayacak stratejiler geliştirmede yardımcı olmak ve etkin eğitim programlarını teşvik etmek için bir girişim başlatmaktadır. Bu girişim belgelendirme, nitelendirme veya inşaatta çalışanların eğitimi konularında öneriler getirebilir. 

 

Enerji verimliliği konusunda yatırımlar rekabetçi ortamı artırır ve enerji tedarikinin güvenirliğini ve düşük maliyetle sürdürülebilmesini destekler. Mevcut ve yeni önlemlerin tam olarak uygulanmasının getireceği kombine etkinin her aile için yılda 1.000 avroya kadar çıkabilen tasarruf sağlayabileceği ve Avrupa’nın endüstri alanında rekabetçiliğinin gelişmesine potansiyel sağlayabilecek olmasının yanı sıra, 2 milyona ulaşan iş yaratacağı da tahmin edilmektedir. Yeniden düzenlenen BEPD’nin [12] mevcut bina stokunun gelecekteki süreci için önemli derecede etkisi olacağı tahmin edilmektedir. Bunun yanında sıfır-enerjili bina inşaatları da mevcut istihdamın miktar ve kalitesine önemli derecede etki yapacaktır. Çalışanların daha kalifiye hale gelmeleri ve bunun yanında yeni çok gelişmiş düşük enerji kullanan binalar üzerine edinilen bilgiler Avrupa inşaat endüstrisine ilave bir rekabet etkisi sağlayacaktır. 

 

Macaristan’da binalara yapılan yenilemenin derinliğini ve kabul edilen yenileme süratini araştırmak için bir çalışma [13] yapılmıştır. Çalışmada yapılan senaryo tanımlamaları Tablo 2’de gösterilmektedir.

 

Burada mevcut konut olarak kullanılan ve kamu sektörü binaları üzerinde odaklanılmış ve binaları realistik ve ekonomik olarak makul bir maliyette mümkün olduğunca pasif ev standartlarına getiren  “derinlemesine iyileştirme” sağlayan senaryolara vurgu yapılmıştır. Bu araştırma, Macaristan’ın ısıtma enerjisi kullanımın %85’in ve buna karşılık gelen CO2 salımlarının ülke çapında tutarlı ve yaygın derinlemesine iyileştirme programıyla önlenebileceğini göstermiştir (Grafik 2).

 

Araştırma aynı zamanda daha az hevesle yapılan yenileme programlarıyla alakalı önemli bir tehlikenin de altını çizdi. Grafik 2’den de görülebileceği gibi, bu “en uygun olanın altında” yapılan yenileme senaryoları nihai olarak hedeflenen enerji kullanımından sadece %40 tasarruf sağlayabilecek, programın sonunda 2010 yılında bina ısıtmasından kaynaklanan salımların %45 oranında başarısız olmalarına yol açacaktır. Bunun anlamı da, genellikle 2050 yılına kadar %75 – 85 azaltma sağlanması olarak  ifade edilen, hırslı orta vadeli iklim hedeflerine ulaşılmasının çok zorlaşacağı ve pahalı hale geleceğidir.  

 

Referanslar

[1] Enerji verimliliği planı 2011 http://ec.europa.eu/energy/efficiency/action_plan/action_plan_en.htm.

[2] Binalarda enerji verimliliği http://ec.europa.eu/energy/efficiency/buildings/buildings_en.htm.

[3] AB Üye ülkeleri, Aday Ülkeler ve EEA (Avrupa Ekonomik Bölgesi) ülkeleri içinde Enerji Tasarrufu Potansiyeli üzerine Çalışma 

http://ec.europa.eu/energy/efficiency/studies/doc/2009_03_15_esd_efficiency_potentials_final_report.pdf.

[4] Avrupa’daki düşük enerjili binalar: Oyunun şu anki durumu, tanımlar ve en iyi uygulamalar.

http://ec.europa.eu/energy/efficiency/doc/buildings/info_note.pdf.

[5] Avrupa Enerji verimliliği Planı http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.

do?reference=IP/11/271&format=HTML&aged=0&language=en&guiLanguage=en.

[6] 2011 Enerji Verimliliği Planı Etki Değerlendirmesi http://ec.europa.eu/energy/efficiency/action_plan/doc/20110308_efficiency_plan_impact_assesment_en.pdf.

[7] 2006 Enerji verimliliği Eylem Planı Gelişme Raporu 

http://ec.europa.eu/energy/efficiency/action_plan/doc/20110308_efficiency_plan_progress_report.pdf.

[8] Avrupa konseyi 4 Şubat 2011 Kararları

http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=DOC/11/1&format=HTML&aged=0&language=EN&guiLanguage=en.

[9] 2050 yılında rekabetçi düşük karbonlu bir ekonomiye geçiş için bir yol haritası 

http://ec.europa.eu/clima/documentation/roadmap/docs/com_2011_112_en.pdf.

[10] enerji verimliliği için eylem Planı: Potansiyelin kavranması 

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2006:0545:FIN:EN:PDF.

[11] Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 16 Aralık 2002 tarihli binaların enerji performansı üzerine Direktif 2002/91/EC. Avrupa Toplulukları Resmi Gazetesi, Brüksel 2003.

[12] Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 19 Mayıs 2010 tarihli binaların enerji performansı üzerine Direktifi 2010/31/EU (yeniden yapılmış). Avrupa Toplulukları Resmi Gazetesi, Brüksel 2010

[13] Büyük ölçekli derinlemesine bina yenileme programının istihdam üzerine etkileri, Macaristan Merkez Avrupa Üniversitesi, Budapeşte (Avrupa İklim Vakfı namına), 2010.