Doğalgaz Dergisi 207. Sayı (Mart-Nisan 2018)

Doğalgaz / Mart - Nisan 2018 59 dogalgaz.com.tr Dünyadaki en gelişmiş kazısız geçiş sistemi olan yönlen- dirilebilir yatay sondaj sistemi doğalgaz, elektrik, su, telekom vb. projelerde açık kazı yapmadan ve trafiği engellemeden uygulanabilmesiyle çevre kirliliğini önlemeye destek vererek insanların günlük hayatlarında da kolaylık sağlamaktadır. HDD YÖNTEMİ İLE SONDAJ NASIL YAPILIYOR? HDD yönteminde, önce bir pilot delgi yapılır. Kılavuz(pi- lot) delginin yapılması: Uygun bir giriş noktası seçilerek YYS makinası konumlandırılır ve iş güvenliği prosedürü uygulanır. Zeminin/kayanın yapısına uygun olarak seçilen delgi başlığı (matkap) sondaj tijlerinin ucuna takılır. Matkap yeraltınday- ken yerüstü ile iletişimini takip sondası (verici ) sağlar. Takip sondası bize derinlik, açı, istikamet ve sıcaklık gibi bilgileri verir. Takip sistemi aracılığı ile her aşamada matkap takip edilerek delgi devam eder. Delgi sonuna kadar başlığının derinliği, eğimi ve doğrultusu gibi bilgiler kaydedilir. Bu bil- giler operatörün kılavuz delgiyi istenilen derinlikte ve doğrul- tuda yapabilmesini sağlar. Sonuç olarak önceden belirlenen çıkış noktasına ulaşılır ve kılavuz delgi tamamlanmış olur. Kılavuz delik bittikten sonra çıkış noktasında pilot başlığı sökülür genişletme başlığı (reamer) takılır. Bu sefer çıkış noktasından YYS makinasına doğru bir delik genişletme işlemi başlar ve böylelikle genişletme başlığı çapında bir delik açılmış olur. Bu delik (mini tünel), içerisine çekilecek olan borunun çapına göre gerekli çap elde edilinceye kadar aşamalı olarak bir kaç kez daha genişletilir. Delgi ekipmanının ucuna genişletme başlığı takılır ve arkasına çekilmesi istenilen boru monte edilir. Devamında borunun ucu giriş noktasından yani makinanın bulunduğu taraftan çıkıncaya kadar çekilir. Böylelikle boru çekme adımı da tamamlanmış olur. BORİNG, YATAY BORU SÜRME UYGULAMASI Boring yöntemi helezonlu yatay delgi ile 300 mm – 1500 mm çapları arasında çelik boru sürme işlemidir. Bu metotla her türlü otoyol, karayolu, demiryolu geçişleri sağlanır. BORİNG SİSTEMİ PROSEDÜRÜ Giriş çıkış noktaları belirlenip hat boyunca gerekli topog- rafik ölçümler ve arazi çalışmaları yapılarak çizgisi oluşturulur. Şaft ve tünel kazısı sırasında çıkabilecek engeller (Mevcut altyapılar su, telekomünikasyon, kanalizasyon, elektrik enerji transmisyon şebekeleri) kontrol edilir ve gerekli deplaseler yapılarak geçiş kotu belirlenir. Kullanılacak makine ebatlarına, boru çapına ve geçiş kotuna göre hazırlanmış projeye uygun ebatlarda (yaklaşık 12,00 m uzunluğunda ve 4,00 m genişliğinde) şaftın hafri- yatının alınmasının ardından kalıplar kurulur, donatılar hazır- lanır, sırt betonu ve taban betonu atılır. Gerekirse yan perde duvarları yapılır. İş güvenliği açısından tehlike olmadığı sürece perde duvarların yatay sondaj çalışmasına bir katkısı yoktur. Makine yürüme rayları uygun vinç ile baca içerisine indiri- lerek, taban betonu üzerine yerleştirilir. Yürüme rayları delme eksenine göre ayarlanır. Rayın orta ekseni delme ekseni ile çalışır. 6 m uzunluğunda ve yeterli kalınlıkta (çapın minimum %1 kalınlığında) olan çelik boru içerisine uygun helezon yer- leştirilir (1000 mm boru için en az 12 mm et kalınlığı). Boru, helezon ile denge noktası belirlenerek vinç yardımı ile güvenli bir şekilde kaldırılır ve bacaya indirilir. Helezonun bağlantı soketi makinenin çevirme yuvasına yerleştirilir. Sabitleme pimi ve kopilyası takılır. Helezon makineye bağlandıktan sonra sürülecek olan boru makinenin itici tamponuna dayanır. Borunun uç tarafı delme başlangıç noktasına kadar makinenin itme mekanizması kullanılarak sürülür ve delici uç başlangıç noktasına yerleştirilir. Delme işlemi başlatılır. Helezon, sonuna kadar gittikten sonra dönme hareketi durdurulur. Makine, boru boyu kadar geri çekilir ve tekrar içerisinde helezon olan diğer boru indirilir. Kaynak edilerek işlem hat bitene kadar devam eder. Bu esnada belirli aralık- larla boru içerisine girilerek istikamet ve eğitim kontrolleri yapılır ve hat tamamlanır. Azerbaycan doğalgazının Türkiye’ye ve Avrupa’ya taşın- masını amaçlayan Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Pro- jesi’nde, Göker Madencilik TANAP LOT 4 Projesi’nde yer almıştır. Firmanın hedefi; Altyapı sektöründe, Türkiye’de ve dünyada kaliteli hizmet sunan, yaygın, güvenilir olan ve yapmış olduğu projeler ile insan ve çevreye duyarlı, geçmişine yakışır şekilde sürekli olarak değer üreten, teknolojiyi takip eden, evrensel, saygın ve uluslararası tüm alt yapı sektöründe lider bir marka olmaktır. n