Doğalgaz Dergisi 209. Sayı (Temmuz-Ağustos 2018)

Doğalgaz / Temmuz - Ağustos 2018 45 dogalgaz.com.tr Doğalgazın bu sıcaklık değişimine uğradığı basınç düşürme işlemi RM/A istasyonlarında regülatörler vasıtasıyla gerçekleş- tirilir. RM/A istasyonlarında her biri tam kapasiteyle çalışan regülatörlerden oluşan biri aktif diğeri yedek (monitör) olan regülatörler sıcaklık kaybının yaşandığı bölümdür. Sıcaklık kay- bına maruz kalarak regülatörlerin çalışmasında sorunlar ortaya çıkabilir ve gaz arzında aksamalar yaşanabilir. Bu nedenle RM/A istasyonlarında doğalgaz regülatörlere girmeden önce çeşitli yöntemlerle ısıtılır. Tipik konfigürasyonda ısıtıcı ve regü- latörler seri bağlanır. Doğalgazın ısıtılmasındaki gereklilikleri toparlayacak olursak; • Gazın basıncının düşürülmesi ile soğuyacak olmasından regülatörlerin donmaya uğramadan aktif çalışmasını sağ- lamak, • İstasyon giriş sıcaklığı ile şebekeye verilecek gazın olması gereken sıcaklık arasındaki farkın giderilmesi, • “Joule-Thomson” etkisi sonucunda sıcaklığı azalacak gazın hidrat oluşturmaması için, şeklinde sıralanabilir. RM/A İSTASYONLARINDA KULLANILAN ISITMA SISTEMLERI RM/A istasyonlarında doğalgazın ısıtılması için gerekli enerji kazan dairesi kurularak sağlanır. Bu kazan daireleri de regülasyona girecek olan gazın ısıtılmasında doğalgaz kulla- nır ve ikinci bir basınç düşürme kavramının ortaya çıkmasına neden olur. RM/A istasyonlarının çıkış hattından bir yakıt hattı çekilerek TS 7363 yönetmeliğine uygun kazan daireleri oluştu- rulur. Bu sistemler istasyonların kapasitelerine göre değişir ve yakıt tüketimleri de buna bağlı olarak değişkenlik gösterir. Her bir istasyonun; basınç düşürme ve ölçüm hattı sayısı, ısıtıcılar ile filtrelerin sayısı ve farklı akış oranlarına göre dizayn edilen sistemleri farklılık gösterir. Bu sistemlerin her biri uzaktan kont- rol ve gözetleme sistemi (SCADA) ile yönetilebilir. Dolayısıyla ısıtma değerleri, pompalama durumları, ısı kayıp değerleri gibi durumlar kontrol edilerek aksaklıklara yol açmamaya çalışılır. Bu ısıtma prosesi için gerekli enerji miktarı da RM/A istas- yonunun kapasitesine, basınç düşümüne ve giren gazın sıcak- lığına bağlıdır. Isıtma gruplarında genellikle boru tip eşanjörler kullanılır. Isıtma sistemlerinde yaygın olarak kullanılan bu tip eşanjörlerin periyodik bir şekilde et kalınlığı kontrol edilmelidir. Grafik 1: Joule-Thomson diyagramı Resim 1: Isıtma ve regülasyon gruplarının seri şekilde bağlanması REGÜLASYON ISITMA Resim 2: Boru tipi eşanjörlerin ısıtma gruplarında kullanılmasıbağlanması Resim 3: SCADA sistemi ile ısıtıcı kontrolleri