Doğalgaz Dergisi 211. Sayı (Kasım-Aralık 2018)

Doğalgaz / Kasım - Aralık 2018 29 dogalgaz.com.tr kurulması gerekiyor. Bu tesis teknik ola- rak; doğalgazın sıvı olarak (LNG for- munda) depolandığı kriyojenik tanklar, sıvı doğalgazı gaz formuna dönüştüren buharlaştırma sistemleri, gaz basıncını dengeleyen regülasyon sistemleri ve diğer yardımcı ekipmanlar ile otomas- yon sistemlerinden oluşmaktadır. LNG terminallerinden tarafımızdan temin edilerek kamyon tankerlere doldurulan LNG, bu depolama tesislerine taşınıyor ve ihtiyaç nisbetinde burada depolanı- yor, gazlaştırılarak dağıtım şebekesine enjekte ediliyor. Genellikle bu depolama ve gazlaş- tırma sistemlerinin yatırım ve işletme sorumluluğunu dağıtım şirketleri üst- lenmekte olup LNG tedariki için ihale yoluna gidiliyor. Dağıtım şirketlerinin düzenlediği bu ihalelerin süreleri depo- lama ve gazlaştırma sistemlerinin yatırı- mının kimin tarafından yapıldığına bağlı olarak 1 ila 5 yıl arasında değişebilmek- tedir. Gerek LNG gerekse de CNG’nin boru hatlarıyla temin edilen doğalgaza kıyasla maliyetlerinin daha yüksek oldukları biliniyor. “Dağıtım şirketleri bu maliyet farkını abonelerine ve nihai tüketicilere nasıl yansıtıyorlar?” diye bir soru akla gelebilir. Buradaki uygulama da EPDK’nın usul ve esaslarında son derece açık bir şekilde düzenlenmiş durumda. Dağıtım şirketleri bu ilçe öze- lindeki maliyet farkını EPDK koordinas- yon ve denetiminde, kullanım bedeline eklemek suretiyle doğalgaz dağıtım bölgesindeki tüm tüketicilere yansıtabi- liyor ve böylelikle tüm aboneler arasında bir fiyat eşitliği sağlanıyor. BU MODELIN FARKI, AVANTAJLARI NELERDIR? Bu modelin sağladığı en büyük avantaj, ana boru hattı gibi oldukça önemli bir konvansiyonel altyapıya olan ihtiyacı ortadan kaldırıyor. Doğal olarak bu noktada, çok önemli boyutlarda vakit ve para kaybını önlüyor. Bu modelin altyapı yatırımında sağladığı avantajın büyüklüğü; projesine, ilçenin uzaklığına, güzergahtaki topografyanın zorluğu gibi birçok etkene göre değişebiliyor. Ancak sağlanan bu tasarrufu sadece dağıtım şirketlerinin ekonomisi olarak görmeyin. Aynı zamanda bu, ülke eko- nomisi için de önemli. Zira; klasik ana boru hattı altyapısında, rantabl olmayan ve çok pahalı bir yatırımı toprağa gömü- yorsunuz ve üstelik yeterince verimli yararlanamıyorsunuz. Oysa bu sistemle çok daha düşük bir maliyet ile doğal- gaz konforunu söz konusu bu uzak ya da zorlu noktalarda halkın kullanımına sunabiliyorsunuz. Bununla birlikte bu modeldeki yatı- rım, sökülüp başka bir yerde kullanıma da müsait. Bu sistemin avantajını çok daha önemli, çok daha efektif kılıyor. Dolayısıyla hem çok daha az ve hem de farklı noktalarda tekrar kullanılabilen bir yatırımdan bahsediyoruz. Örneğin bizim hizmet verdiğimiz Kocaeli’ndeki işbirliğinde; önümüzdeki süreçte İZGAZ, Kefken’e iletim hattını götürüp bağlasa ve mevcut LNG tesisini buradan söküp ihtiyaç duyulan başka bir noktada tekrar kurarak hizmet vere- bilir. Yani bu modelde yatırımın ve tesi- sin yeniden kullanılabilme, değerlendi- rilebilme avantajı da var. Bölgeye doğalgaz ana boru hattı çekilmesinin verimli olmadığı yerleşim merkezlerinin yanı sıra bazen de zorlu coğrafyalar, konvansiyonel alt yapıyı imkânsız kılıyor. Kimi zaman da arazi ya da güzergahın SİT alanı olması gibi sorunlar, boru hattı kurulmasını yasal olarak da engelleyebiliyor. Bu model, tüm bunların da önüne geçiyor. Bu modelde taşıma ile tedarik söz konusu, ama sorunsuz işleyen bir sistem. İpragaz olarak birçok alanda olduğu gibi dökme LNG’de de öncülüklerimiz bulunuyor. Uzun yıllardır bini aşkın müş- terimize Türkiye’nin her noktasına yıl- Gazete’de de yayınlanan Kurul Kararı “Doğal Gaz Dağıtım Şebekesinin LNG veya CNG ile Beslenmesine ilişkin Usul ve Esaslar” ile dağıtım şirketleri için bu uygulamanın önü açıldı. Bu kapsamda dağıtım şirketleri bugüne kadar yaklaşık 10 ilçe için ihale yaptılar. Biz de bu ihalelerden dünyanın önde gelen enerji şirketlerinden ENGIE Grup bünyesinde Kocaeli'de doğalgaz dağıtım faaliyeti gösteren İZGAZ’ın, Kefken için açtığı ihaleyi aldık. Yıllık 5,1 milyon kWh ya da diğer bir deyişle 480 bin metreküplük doğalgaz alımını içeren bu ihale kapsamında, 28 Ağustos’taki ilk teslimatımızı gerçekleştirerek çalışmaya başladık. Bu yeni iş alanının avantajlarını farklı perspektiflerden sıralayacak olursak bu model: tüketicilere doğalgaz kullanım konforunu hızlı bir şekilde elde etme- lerine imkân sağlıyor, dağıtım şirketleri için altyapı yatırımlarında optimizas- yona imkân veriyor ve LNG şirketleri için ise pazarı büyütebilecek bir fırsat olarak karşımıza çıkarıyor. Ayrıca ülke ekono- misi açısından da değerlendirildiğinde de kaynakların verimli kullanılması noktasında önemli faydalar içerdiğini söyleyebiliriz. BU MODEL NASIL ÇALIŞIYOR? Doğalgazın ilçe ya da yerleşimmer- kezine iletim boruları ile taşınamadığı durumlarda; bu ilçe ya da yerleşimmer- kezinde dağıtım hatları ve abonelikler oluşturulmadan önce dağıtım şirketleri doğalgaz tedarikinin, LNG veya CNG ile mi yapılması gerektiğini etüt edip karar veriyorlar. Dağıtım bölgesine yakın bir CNG dolum tesisi bulunmu- yorsa, genellikle proje LNG üzerinden tasarlanıyor. Dağıtım hatlarını besle- yecek olan doğalgazın LNG’den elde edilmesi durumunda, dağıtım şebekesi tasarım basınç ve debisine uygun olarak “Satellite Plant” olarak da adlandırılan bir LNG depolama ve gazlaştırma tesisi