Doğalgaz Dergisi 214. Sayı (Mayıs-Haziran 2019)

Doğalgaz / Mayıs - Haziran 2018 37 dogalgaz.com.tr Katodik Korumanın Önemi Doğalgaz, şehir suyu ve petrol gibi toprağa gömülü şebeke boru hatlarının tamamı katodik koruma sistemiyle düzenli olarak korunmalıdır. Özellikle birbiri ile kesişen veya paralel giden hatlar etkileşim içinde olabileceğinden bu noktaların katodik korunabilmesi için ilgili kurumlar birlikte hareket etmek durumundadırlar. Korunma olmazsa boru bulunduğu elektrolit ortam olan toprakla etkileşim halin- dedir. Topraktaki direnç bölgesel farklılar gösterdiği için boru üzerinde potansiyel farklar meydana gelir, bu da boru üzerinde elektron akışına neden olur. Korozyon reaksiyonları boru üzerinde eş zamanlı olarak gerçekleşir. Borunun anot kısımlarının açığa çıkardığı elektronları (yükseltgenme reak- siyonu) borunun katot kısımları kullanır (indirgenme reak- siyonu). Yükseltgenme reaksiyonları sonucu borunun anot gibi davranan kısımları fiziksel olarak zarar görmeye başlar ve nihayetinde delinebilir veya kırılabilir. Hangi kısımların anot gibi, hangi kısımların katot gibi davranacağını borunun potansiyeli belirler. Harici bir şekilde boruya bağlanan bir sistem üzerinden boruya gönderilen elektronlar neticesinde; sistem anot gibi davranmaya başlarken, borunun tamamı katot gibi davranır. Bu durumda sistem oluşacak zararı kompanse eder, boruda fiziksel olarak zarar olmaz ve tamamen korunmuş olur. Bu durum “Borunun katodik olarak korunması” şeklinde adlandırılır. Korunmanın olmadığı durumlarda korozyon hızlı bir şekilde boruya nüfuz edecek ve nihayetinde sızıntılara neden olacaktır. Yeniden tamirin maliyetine ek olarak, sızan maddeye göre ciddi çevre kirliliği, yangınlar ve diğer maddi kayıpları da beraberinde getirmesi ihtimaller dahilindedir. Dolayısı ile borular için katodik koruma sistemi olmazsa olmazdır. BURSAGAZ UZAKTAN ONLINE KATODİK KORUMA YÖNETİMİ Türkiye’de geçtiğimiz son 10 yılda dağıtım şirketleri ve iletim şirketi BOTAŞ, doğalgaz şebekelerinin operasyonel ve ticari sistemlerin merkezi olarak uzaktan online yöne- tilebilmesi adına SCADA sistemlerine önemli yatırımlarda bulundular. Bursagaz, 2010 yılında SCADA sistemi için ciddi bir yatı- rım yaparak diğer doğalgaz dağıtım şirketleri için de sinerji yaratmıştır. EPDK’nın denetlemeye esas konuları arasında bulunan SKM çatısı altındaki ticari ve operasyonel tüm şartlar Bursagaz tarafından sağlanmaktadır. EPDK için incelemeye esas konu olan katodik koruma uzaktan online yönetim ve izleme çalışmaları, dağıtım şirketlerince henüz yeterli seviyede yapılmamaktadır. Bu yetersizliğin temel sebebi, konunun yasal mevzuat açısından gerekli olgunluğa henüz ulaşmaması ve ilgili sistemleri online hale getirebilecek geliş- miş araçların sektörde daha yeni yeni geliştirilmeye başlanmış olmasıdır. Boru hatlarının korunması için olmazsa olmaz olan kato- dik koruma sistemlerinin manuel yöntemler ile takip edilişi personel ve araç maliyetlerini artırmakla kalmayıp zaman kaybına yol açmakta ve operasyonel verimliliği de ciddi bir şekilde düşürmektedir. Bursagaz’ın sorumluluk alanlarında bulunan 426 km’lik çelik hattın üzerinde 608 adet katodik ölçüm noktası bulunmakta ve bu noktalardan yılda iki kez ölçüm değerleri alınmaktadır. Tablo 2. Manuel Ölçüm Formu Doküman No Yayın Tarihi  Değişiklik Tarih/No Ö.N. KODU ADRES GIS ID POTANSİYEL(mV) ÖLÇÜM TARİHİ AÇIKLAMA BORU KESON 1  2