Doğalgaz Dergisi 214. Sayı (Mayıs-Haziran 2019)

Doğalgaz / Mayıs - Haziran 2018 43 dogalgaz.com.tr boruların kaynağı için yeni teknikler geliştirilmesini sağlamaktadır. Çelik boruların kaynağı, öncelikle boruların üretiminde başlar ve boruların uç uca çevresel kaynağındaki tekniklerle devam eder. Kay- nakların yapılması ve dikişlerin tahribatsız muayenesi ile son bulur. Boru hatları kaynaklarında en çok kullanılan iki yöntem gaz metal ark kaynak (GMAW) ve örtülü elektrotla ark kaynak (SMAW) yöntemidir. Boru Hatlarında Yapılan Kaynak Hataları: Tüm kaynak hataları kaynak dikişinde bir zayıflama ve süreksizlik oluşturduklarından bağ- lantının servis esnasında kırılmasına ve bazı hallerde telafisi imkansız kazalara sebep olduğu için kaynaklı bağlantıların hatasız olması gerekir. Bu bakımdan kaynaklı konstrüksiyonlarda, kaynak dikişlerinin kontrolü son derece önemlidir. Kaynaktaki bir süreksizlik kaynaklı bir- leştirmenin kullanım amacı uygunluğuna engel teşkil ederse, kaynak hatası olarak tanımlanır. Hataların ret kriterleri ilgili standart TS EN ISO 6520-1 tarafından belirlenmiştir. Boru hatlarında rastlanan kaynak hatalarının başlıca olanları aşağıda belirtilmiştir; Nüfuziyet Eksikliği: Kök bölgesinde bulunan ergimemiş alanlar- dır. Kaynak ağzı yüzeylerinin her ikisinin de ergimemesi sonucu oluşur. Gözenek: Kaynak esnasında meydana gelen gazların dikişi terk edemeyip, içeride hapsolması veya tam yüzeyde iken katılaşmanın tamamlanması neticesinde ve bazen de metalin kendini çekmesiyle meydana gelir. Boşluklar düzenli veya gelişigüzel dağılmış, yuvar- lak şekilli, kanallar şeklinde, metal içerisinde veya dikiş yüzeyinde bulunabilir. Cüruf Kalıntıları: Örtülü elektrot, toz altı ve özlü tel kullanılarak yapılan kaynaklarda daha çok görülür. Bu kalıntılar birleşmeyi ve nüfuziyeti olumsuz yönde etkiler, mukavemet yetersizliğine sebe- biyet verir. Birleşme Eksikliği: Kaynak metali ile esas metal veya üst üste yığılan kaynak metaline ait pasolar arasında birleşmeyen kısımların bulunması sonucunda bu hata ortaya çıkar. Yanma Oluğu: Kaynaktan sonra esas malzemede ve dikişin kenarındaki oyuk veya çentik şeklinde gözükür. Dikiş boyunca veya kesintili olarak devam eder. Çatlaklar: En tehlikeli kaynak hatasıdır. Ergitme kaynağında; esas metalde, kaynak metalinde veya ısının tesiri altındaki bölgede ortaya çıkabilir. Film üzerinde düz, ince koyu çizgi olarak görünür. SONUÇ Günümüzde, doğalgaz hatlarının gitgide artan önemi, bu hat- larda kullanılan çelik boruların muayenesi için yeni teknikler ve ilave malzemeler geliştirilmesine, işlemlerin daha hızlı ve güvenilir bir şekilde yapılması için bu konular üzerinde araştırmalar yapılmasına neden olmuştur. Yüksek basınçta ürün taşıyan doğalgaz boru hatlarının kalite, mamul garantisi, insan ve çevre güvenliği açısından son derece güve- nilir olması gerekmektedir. Bunu başarabilmenin yolu, tamamlanmış kaynağın ilgili kaynak prosedürüne uygun olarak üretilip üretilmediği ve ilgili standartlara göre kabul edilip edilmeyeceğini tayin etmek için tahribatsız olarak muayene edilmesidir. Kaynak dikişi kontrollerinde hata tespitine ilişkin olarak yapılan araştırmalarda, standartlarda belirtilen hata tiplerinin ayrıntılı bir şekilde radyografik muayene ile tespit edilebildiği görülmüştür. Son olarak doğalgaz borularındaki kaynak hataları; kaynakçı per- sonelinin dikkatsizliği, bilgi yetersizliği, temizlik şartlarına uyulmaması ve ilgili kaynak prosedürüne gereken özenin gösterilmemesinden dolayı meydana gelmektedir. n