Doğalgaz Dergisi 215. Sayı (Temmuz-Ağustos 2019)

gaz piyasaları halen küresel petrol piyasalarındaki gelişmelere ve fiyat- lara maruz olmaya devam ediyor. Türkiye, Avrupa ve Türkiye’nin Gaz Tedarikçileri için “Kazan-Kazan-Ka- zan” fırsatı var: • Araştırmada, Türkiye’de işleyen bir doğalgaz HUB’ı ile sağlanabilecek pek çok fayda, analitik bir yakla- şım ile irdeleniyor; bunun Türkiye, Avrupa ve Türkiye’nin gaz teda- rikçileri için neden bir “kazan-ka- zan-kazan” durumu sağlayabileceği sunuluyor. • Türkiye’de doğalgaz tüketiminin farklı sektörlerdeki durumu; boru hatları, LNG gazlaştırma tesisleri, dağıtım şebekeleri gibi temel alt- yapı unsurları; Türkiye’nin yanısıra Avrupa ve bölgedeki doğalgaz tedarikçileri için arz ve talebe ilişkin faktörler ve beklentiler irdelendi- ğinde, Türkiye’nin bölgede fiziksel bir ticari gaz HUB’ı olması perspek- tifini destekleyen pek çok önemli parametrenin bulunduğu görülüyor. İyi işleyen bir fiziksel gaz ticaret HUB’ı için sözleşmeler, fiyatlandırma ve piyasa gelişimi konuları öne çıkı- yor: • Araştırma, iyi işleyen bir fiziksel ticaret HUB’ı için öne çıkan gerek- sinimlerin altyapı, piyasa gelişimi, rekabetçilik gibi farklı açılardan çeşitli göstergeler ile irdelenmesi, böylelikle mevcut duruma ilişkin analitik bir değerlendirme sunul- ması ile de ilgi çekici bir boyut taşı- yor. • Araştırmanın ana bulguları arasında Türkiye’nin son yıllarda doğalgaz altyapısının gelişimine yönelik çok önemli adımlar atmış olduğu, doğalgaz HUB’ı olma perspektifinin hayata geçirilmesinde, ilave altyapı yatırımlarına olan gereksinimden ziyade ithalat sözleşmeleri ve piya- saya ilişkin iki konunun özellikle önem taşımakta olduğu tespitine yer veriliyor. Bunlardan birincisi ithalat sözleşmelerinin yeniden müzakere edilerek satılabilir pazar kısıtlarının kaldırılması ve daha esnek fiyatlandırma koşullarının sağlanması olarak ifade edilirken, ikinci önemli konu olarak BOTAŞ’ın ağırlıklı payının şeffaf ve rekabetçi bir doğalgaz HUB’ını destekleyecek ölçüde azaltılmasına işaret ediliyor. Gaz HUB’ı olma perspektifini hayata geçirmek için yaklaşım önerisi • Araştırma, gaz HUB’ı olma pers- pektifinin hayata geçirilmesine yönelik olarak, BOTAŞ’ın bazı alan- larda önemli rolüne vurgu yaparken aynı zamanda daha rekabetçi bir piyasaya geçişin zamanlamasına ve önemli potansiyel kazanımlara dikkat çekiyor. • BOTAŞ gerek yeni boru hattı yatı- rımları gerekse de Türkiye ekono- misi ve gaz tüketicisi sektörler için doğalgaz arzının stratejik önemi kapsamında önemli bir aktör olmaya devam edecek olmakla birlikte, daha rekabetçi bir piyasa yapısına geçişin de doğru zaman- lama ile sağlanması gerekiyor. • BOTAŞ’ın mevcut uzun vadeli anlaş- malarının 2020 sonrası dönemde de kısmen devam edecek olması dikkate alındığında, BOTAŞ’ın sözleşmeleri ve piyasa payı, aynı zamanda tüketici sektörlere iliş- kin sürdürülebilir ve öngörülebilir adımların atılması için geçiş dönemi ve zamanlama önem taşıyor. İyi işleyen bir gaz ticaret HUB’ı için kapsamlı durum değerlendirmesi ve öneriler: • Araştırmada, analitik bir yaklaşım çerçevesinde Türkiye’nin gaz HUB’ı olma fırsatının değerlendirilmesine yönelik somut öneriler de yer alıyor. Mevcut Sözleşmeler: Mevcut itha- lat sözleşmelerinin yeniden müzake- resi yoluyla satılabilir pazar kısıtlarının kaldırılması, esnekliğin artırılması, “al yada öde” yükümlülüklerinin yeniden ele alınması, bölgesel piyasalardaki dinamikler ile uyumlu fiyat düzenle- meleri sağlanması, Doğalgaz Piyasası Gelişimi: Piyasa oyuncularının sayısının ve BOTAŞ dışında kalan özel sektör hacimleri- nin artırılması, doğalgaz toptan satış piyasasının geliştirilmesi, doğalgaz piyasası ile elektrik piyasası arasındaki bağlantıların güçlendirilmesi, yeni itha- lat lisansları, Öngörülebilirlik: Fiyatlandırma stratejilerinin öngörülebilirliğinin sağ- lanması, maliyetleri doğrudan veya dolaylı olarak yansıtmayan fiyatlan- dırma yapılarının gerçekçi bir zaman planı çerçevesinde, aynı zamanda makro ekonomi ve tüketici perspektif- leri de gözetilerek ortadan kaldırılması, Piyasalarda Çeşitlilik ve Derinlik: Vadeli piyasalar ve finansal hedging gibi risk yönetimi ve ticaret için önem taşıyan konularda gelişme sağlanması, BOTAŞ: BOTAŞ’ın iletim sistemi işletmeciliği ile ithalatçı ve toptan satış fonksiyonlarının ayrıştırılması. Gaz HUB’ı olmak Türkiye için ener- jide ve ekonomide önemli kazanımlar sağlar: • Araştırmada, Türkiye’nin doğal- gazda fiziksel ticaret HUB’ı olarak konumlanabilmesinin çok önemli kazanımlar sağlayacağına işaret ediliyor. • Bu kazanımlar arasında • Enerji güvenliğinin güçlenmesi, • Enerji verimliliğinin iyileşmesi, • Toplam enerji ithalat faturasında petrol fiyatlarına olan duyarlılığın azaltılması, • Gaz HUB’ının gelişimi ile oluşabi- lecek yeni iş alanları, katma değeri yüksek hizmetler, istihdam olanak- larının yaratılması öne çıkıyor. n 28 Doğalgaz / Temmuz - Ağustos 2019 dogalgaz.com.tr GÜNCEL