Doğalgaz Dergisi 225. Sayı (Mart-Nisan 2021)

dogalgaz.com.tr Doğalgaz / Mart-Nisan 2021 37 odasından sıcak gazlar emilir. Isınan bu sıcak gazlar ısıtma kanalları içerisinden hızlı bir şekilde hareket ederek ısılarını ortama vermektedirler. 2.4. Kara Fırınlar Kara fırın, taş fırın veya odun fırını ekmek, pide, pizza ve benzer ürünlerin pişiril- diği geleneksel fırının adıdır. Genellikle ekmek fırını olarak kullanılan bu fırınlar, yakacak için ayrı bir ısıtma haznesine sahip değillerdir. Bu fırınların tavanları kubbe şeklindedir. Duvarları ateşe dayanıklı tuğla- larla örülüdür. Önde fırın içine müdahale etmeye yarayan ve ağız tabir edilen bir açık kısım mevcuttur. Fırına odun ve hamur bu ağızdan verilir. Ağızın hemen üst kısmında fırın içinde hâsıl olan gazların çıkmasına yarayan bir baca mevcuttur. Odunlar fırının bir köşesine yığı- larak yakılırlar. Odunların yanması tamamlanıp, fırın istenilen sıcaklığa geldikten sonra hamurlar fırının içine sıralı şekilde konulmaktadır. Bu durumda fırında yakılan odun, pişmekte olan ürün ile aynı iç mekânı paylaşmaktadır. 1970'li yıllarda kara fırınlar yasaklanırken, hamurun maki- neyle yoğrulması zorunlu kılındı. Fırınlarda hamur artık elle değil, makineyle yoğrulacak, ekmek ise fenni fırında pişecekti. Kara fırınların yasaklanmasının ardından, sanayileşmenin de etkisiyle ekmek pişirmek için katlı ve döner fırınlar kullanıl- maya başlanmıştır. Bu fırınlarda pişen ekmekler ateşle temas etmeyip, "Cehennemlik" denen bölmede yanan gaz veya fuel oilin ısıttığı hava, diğer bölmedeki ekmek hamurlarının üzerine sirkülasyon fanıyla püskürtülerek, pişirme işlemi sağlıklı bir şekilde yapılmaktadır. Bu tip pişirme işleminde ekmek hamuru direkt ateşe maruz kalmadığı için, içinde kanserojen maddeler oluşmamaktadır. Ancak bu durum fazla uzun sürmemiş olup; fırınların ısıtılmasında zaman zaman fuel-oil, mazot, LPG, doğal gaz gibi türevi yakıtlar kullanılsa da ucuz olduğu ya da daha organik olduğu düşüncesiyle Türkiye yeniden odun ateşiyle ekmek pişiren kara fırınlara dönüşler olmuştur. "Odun ekmeği", "taş fırın ekmeği", "köy ekmeği" adı altında, sakıncalı olduğu halde yasaklanan yöntemle ekmek pişirilmeye devam edildi. Günümüzde doğal gaz kara fırınlarda oduna alternatif tek yakıt konumuna gelmiştir. Son yıllarda gerek ekonomik olarak gerek hijyeniklik olarak gerekse de çevre ve hava kirliliği ola- rak bakıldığında birçok yönden doğal gaz ile çalışan fırınların işletmelerde kullanılması daha cazip hale gelmeye başlamıştır. Fırınlarda kullanılan doğal gazın diğer yakıt türlerine göre avantajlarını inceleyecek olursak: Ekonomiklik Açısından; • Kesintisiz, güvenli ve sürekliliği yapılan uluslararası anlaş- malarla güvence altına alınmış olması, • Odun, kömür gibi stok yapma, önceden sipariş verme gereksinimi olmaması, • Taşıma için işçi gücü gibi gereksinimleri olmaması, • Sürekli ve kesintisiz olarak kullanılabilmesi, • Sıcaklık kontrolü sayesinde verimli kullanılabilmesi, • Isıl değerinin stabil olması, • Doğal gazlı fırınlarda sıcaklık kontrolü çok hassas olarak yapılabilmektedir. Bu sebeple yakıt olarak doğal gaz kul- lanılması ile yakıt kaybının azalması, ayrıca konfor sağlan- ması, • Yanma sırasında hava ile çok iyi karıştığından yanma verimi yüksek olması, Yukarıda belirttiğimiz belirleyici faktör doğal gazı diğer yakıt türlerine göre avantajlı hale getirmektedir. Böylelikle son yıllarda ekmek fırınlarda doğal gazın kullanılması diğer yakıt türlerine göre çok daha cazip hale gelmiştir. Aşağıdaki tabloda da görüleceği gibi diğer yakıt türlerinin birimmaliyetlerinin düşük olduğu görülse de kullanılan yakıtın ısıl değeri, ortalama verimi gibi etmenler ile birlikte karşılaş- tırıldığında doğal gaz diğer yakıt türlerine göre ekonomiksel açıdan daha ucuz ve cazip bir yakıt haline gelmektedir. Aşağıda tabloda görülen diğer örnek bir çalışmada ise aynı kapasite ve özelliklere sahip kömür, odun ve doğal gaz kullanan kara fırınların ortalama aylık kullanım miktarlarının Şekil 3. Çok Katlı Ekmek Fırını Şekil 4. Isının Fırın İçerisindeki Hareketi Şekil 5. Tünel Ekmek Fırını Şekil 6 . Kubbeli Fırın Yanma Modeli