Doğalgaz Dergisi 228. Sayı (Eylül-Ekim 2021)

dogalgaz.com.tr 46 Doğalgaz / Eylül-Ekim 2021 MAKALE HAMİT ADIN Batman Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü ADNAN DOĞAN Batman Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü MEHMET ŞÜKRÜ ADIN Batman Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü ŞEHIR İÇI DOĞALGAZ BORULARINDAKI KAYNAK HATALARININ TAHRIBATSIZ VE TAHRIBATLI MUAYENE YÖNTEMLERI ILE İNCELENMESI 1. GİRİŞ D ünya genelinde artan doğalgaz kullanımı, arz ve talep merkezlerinin çeşitli taşıma türleri ile birbirine bağlanmalarını zorunlu kılmaktadır. Kara ve deniz yolu taşımacılıklarına kıyasla boru hatları ile doğalgaz taşı- macılığı, daha yüksek taşıma hızı yanında daha güvenilir, kaliteli, çevreci ve atmosfer koşullarından etkilenmemesi sebebiyle üstünlükleri vardır. Bu nedenlerden dolayı doğal gaz, gelişen teknolojinin de yardımıyla, üretim merkezlerin- den tüketim bölgelerine en ekonomik şekilde boru hatları vasıtasıyla taşınmaktadır [1-4]. Ekonomik ve stratejik olarak önemli bir yeri olan doğalgazın, üretimi yapılan yerlerden son kullanılacak yere kadar taşınmaları dikkatle yürütülmesi gereken bir işlemdir. Yüksek basınçlarda ve genellikle de çelik borularla bu işlem yapılmaktadır [5-7]. Taşıma işlemini yapacak olan bu boru- ların her türlü dış etkenlerden korunacak şekilde, yüksek mekanik özelliklere sahip olmaları gerekmektedir [3, 7, 8]. Bu yüzden, petrol ve doğalgazı taşıyan çelik borular, genel olarak API (American Petroleum Institue) 5L standardına uygun olarak üretimi sağlanmaktadır. API 5L standardında üretilen çelikler, düşük alaşımlı ve yüksek mukavemetli çelik serileridirler [9-11]. API 5L standardı, A, B ve X kalite grup- larından oluşmaktadır. Bu kalite gruplarında, A kalite sınıfı 210 MPa (30500 Psi), B kalite sınıfı ise 245 Mpa (35500 Psi) minimum akma mukavemetini ifade etmektedir. X kalite sınıfına baktığımızda ise örneğin X42, 42100 Psi (290 MPa) minimum akma mukavemetini ifade etmektedir. Ayrıca, API 5L standardında üretilen borular, dikişsiz veya dikişli çelik borular olarak imal edilirler [12, 13]. Çelik sınıflarına göre API 5L standardında boru imalat metotları Tablo 1’de verilmiştir [14]. Tablo 1. Çelik sınıflarına göre API 5L standardında boru imalat metotları [14]. Kullanılan kaynak tekniklerine göre boru imalatmetodu Çelik Sınıfı (Standart gösterim) A 25 A ve B X42 – X80 Dikişsiz ✔ ✔ ✔ Dikişli (Boyuna ve spiral) Boyuna dikişli Alın kaynaklı ✔ Örtülü elektrotlu arkkay- naklı ✔ ✔ ✔ Toz altı ark kaynaklı ✔ ✔ Gaz metal ark kaynaklı ✔ ✔ Gaz metal ark ve toz altı arkkaynaklı ✔ Çift dikişli * ✔ ✔ Spiral dikişli ** Spiral toz altı ark kaynaklı ✔ ✔ ( * ) Çift dikişli borular 914,4 mm ve daha büyük dış çaplar ile sınılandırılmıştır. ( ** ) Spiral dikişli borular 114,3 mm ve daha büyük dış çaplar ile sınırlandırılmışlardır. Bu makale, Journal of Scientific, Technology and Engineering Research (JSTER) Bilim, Teknoloji ve Mühendislik Araştırmaları Dergisi'nde yayınlanmıştır. Dergi linki: https://dergipark.org.tr/tr/pub/jster Makale linki: https://dergipark.org.tr/tr/pub/jster/issue/60584/923459