Doğalgaz Dergisi 228. Sayı (Eylül-Ekim 2021)

dogalgaz.com.tr 54 Doğalgaz / Eylül-Ekim 2021 MAKALE KÖTÜ HAVA KOŞULLARINDA 187 DOĞAL GAZ ACİL İHBAR YÖNETİMİ UĞUR TEK ESGAZ İşletme Mühendisi Makine Mühendisi 1. GIRIŞ B ilindiği üzere yaşamımızın her alanında kullanılan doğal gaz ilk olarak 1659 yılında İngiltere’de bulun- muş, 1790 yılında yaygın olarak kullanıma girmiştir. 1920’lerde boru hattı taşımacılığı yöntemlerinin uygulamaya konulmasıyla hızla artan doğal gaz kullanımı, özellikle II. Dünya Savaşı’ndan sonra sürekli olarak gelişmiştir. 1970’lerin ortalarından bu yana dünya doğal gaz rezervleri genellikle her yıl artış içerisinde olmuştur. 1987 yılında Türki- ye’ye gelen doğal gaz ilk olarak Hamitabat Elektrik Santrali’nde kullanılmıştır. 1988 yılında sanayide doğal gaz ilk olarak İstan- bul Ambarlı’da yerleşik İNSA Fabrikası’nda kullanılmıştır.1989 yılında konutlarda doğal gaz ilk olarak Ankara’da, daha sonraki yıllarda İstanbul, Bursa, Eskişehir ve İzmit şehirlerinde kulla- nılmaya başlanmıştır. Günümüzde doğalgaz, Türkiye’nin 81 il merkezi, 51 merkez ilçe olmak üzere toplam 554 ilçe ile 35 beldede konut ve sanayide kullanılmaktadır. Sanayi ve konut olarak doğal gaz, günümüzde stratejik bir enerji kaynağı olarak sıklıkla evlerde ve endüstride kullanılmaktadır. 2. DOĞAL GAZ ŞEBEKESI Doğal gaz dağıtım şirketleri bünyesinde tesis edilen doğal gaz dağıtım şebekesi ve enstrümanları “kesintisiz gaz arzı” hedefi ile planlanarak kurulmaktadır. Tüm sistemler yedekli olarak yapılmakta ve gaz arzı sürekliliğini sağlamak amacıyla da düzenli olarak bakımları yapılmaktadır. Buna rağmen kötü hava koşulları ani sıcaklık değişimleri doğal gaz dağıtımını olumsuz şekilde etkileyebilmektedir. Diğer taraftan doğal gaz hatlarında veya ekipmanlarında hasarlar oluşabilmekte ve tüm sistemler yedekli olmasına karşın gaz dağıtımında aksaklıklar oluşturabilmektedir. Bazı hallerde bu hasarlar şehrin büyük bir kısmının gazsız kalma- sına sebep olmaktadır ki böylesi bir durum hem maddi hem de manevi hasarları beraberinde getirebilmektedir. Sürekli gaz kullanım ihtiyacı olan işyeri, fabrika veya ticarethanelerde üretim durabilmekte, hammaddeler çöp olabilmekte, hastane vb. tesislerde insanların sağlığı tehlikeye girebilmektedir. Böyle bir durumda şebekenin en kısa sürede tekrar gaz- lanması ve tüm abonelere gaz arzı sağlanması büyük önem arz etmektedir. Bu nedenle doğal gaz dağıtım şirketlerinde var olan acil eylem planlarının hayata geçirilmesi ve ihbar yönetimi, gaz arzının en kısa sürede sağlanması açısından büyük önem arz etmektedir. Bu sebeple acil durumlar ile karşılaşılması halinde, daha hızlı ve güvenli bir şekilde hareket edebilmek, doğru müdahaleyi daha kısa zamanda gerçekleştirebilmek, can ve mal güvenliğini daha etkin bir şekilde sağlayarak gaz arzının devamlılığını sağlamak müşteri memnuniyeti artırmak ana amaçlar arasında yer almaktadır. 3. SANI SICAKLIK DEĞIŞIMLERI Özellikle kış aylarında ani sıcaklık değişimlerinde bazı servis regülatörlerinin malzeme yapısından dolayı gövde ve kapak kısmında gözle görülmeyecek burulmalar meydana gelebilmektedir. Bu yüzeylerde bulunan sızdırmazlık malze- mesi O-ring lastikleri yüzeyde oluşan sıcaklık farkı kaynaklı Şekil 1. Örnek Gövde Kaçağı Olan Servis Regülatörü.