yüksek olmasıdır. Bu özellikler beraberinde en az karbon emisyonu kadar tehlikeli olan Azot oksit (NOx) emisyonunu, alev geri tepme tehlikesini ve alev gözetleme zorluklarını getirmektedir. Son olarak da yüksek tutuşma kabiliyeti, ek güvenlik ihtiyacını doğurmaktadır. Tüm bu özellikler hidrojeni doğal gaza göre dezavantajlı bir duruma soksa da cihaz teknolojilerinden bahsederken nasıl dezavantajlı durumların nasıl elimine edildiğini göreceğiz. H2NG Karışım Gaz Hidrojen alternatifini ön plana çıkaran bir kritik özelliği ise üretilmeye başladığı andan itibaren mevcut sisteme entegre edilebilir bir durumda olmasıdır. Mevcut doğal gaz yakıtlı cihazlar neredeyse %10 hidrojenli doğal gaz karışımını yakma yetisine sahip durumdadır. Günümüz teknolojisi ile üretilen yoğuşmalı ısıtma kombi ve kazanları (premix yanma sistemli) ise bu oranı %20’ye kadar çıkarabilmektedir. Doğal gaz yakıtlı cihazlar test edilirken kullanılan test ve limit gazları zaten içlerinde belli bir oranda hidrojen bulundurmaktadır. Örneğin ülkemizde de kullanılan G20 tip doğalgaz ile sertifikasyon testleri yapılırken kullanılan alev geri tepme testi limit gazı G222’de %23, aşırı ısınma testi limit gazı G24’te ise %20 oranında hidrojen bulunmaktadır. Bu özellik hidrojen yatırımlarının kademeli bazda yapılabilmesini sağlamakta ve sistemi devreye almadan çok büyük yatırım ihtiyacını ortadan kaldırmaktadır. H2NG diye adlandırılan bu karışım gaz konsepti, ısıtma sektörünün hidrojen çalışmalarının gündemindeki en güncel konulardan bir tanesidir. Cihazların %20’ye kadar çalışabileceği mevcut testlerle öngörülmesi ile birlikte konunun standardizasyonu ve sertifikasyonu ile ilgili de adımlar atılmaktadır. DVGW ilk başta çıkardığı çalışma föyleri G260 (Gaz kalitesi) ve G262 (Yenilebilir kaynaklardan üretilen gazların şebekede kullanılması) çalışmaların çerçevesini çizmiş, arkasından da DVGW Cert ZP 3100 sertifika programı ile de cihazların %20 hidrojen karışımlı doğalgaza göre sertifikalandırılmasına başlanmıştır. Güncel Gelişmeler Hidrojen çalışmaları hem uluslararası hem de ulusal çapta hızla devam etmektedir. Tabii ki de hidrojen ekosisteminde ısıtma sektörü küçük bir alanı temsil etmektedir. Çalışmaların büyük bir kısmı mobilite ve enerji alanlarında olmakla birlikte ısıtma teknolojileri noktasında da birçok platformda ulusal bazda da olmak üzere çalışmalar yapılmış ve yapılmaktadır. Örneğin uluslararası bazda büyük bir organizasyon olan ECH2A (European Clean Hydrogen Alliance); Avrupa Birliği’nin Hidrojen konusunu ele almak için kurduğu bir platformdur. Temiz hidrojenin üretim ve kullanımına yönelik projelere yatırım kaynağı sağlamak için bir yol haritası ortaya koymayı hedeflemektedir. Platform operasyonel olarak yuvarlak masa denilen aşağıdaki altı bölüme ayrılmış bir şekilde çalışmaktadır: • Hidrojen üretimi • Temiz hidrojen taşınımı ve dağıtımı • Endüstriyel uygulamalarda temiz hidrojen • Mobilitede temiz hidrojen • Enerji sektöründe temiz hidrojen • Binalarda temiz hidrojen Türkiye’de ise sektörümüzdeki en temel adım Gazbir-Gazmer’in EPDK’dan da destek alarak Konya merkezli yaptığı bir Ar-Ge çalışmasıdır. (Clean Gas Center) Buradaki ana amaç %100 hidrojenle çalışmadan ziyade %20’ye kadar karşımın mevcut altyapı ve cihazlar tarafındaki lokal şartlarda değerlendirmektir. Dünya’daki ve Avrupa’da geçiş örneklerinin incelenerek özetlenen raporların yanı sıra, ülkemiz şartlarında yeşil elektriğin ve bu enerji ile hidrojenin üretimi, depolanması, sistemlerde kullanımı, gibi konular teknik, ekonomik ve çevresel açıdan değerlendirilmiştir. Sektörümüzdeki hidrojen çalışmaları Ar-Ge ya da mahalli saha testi aşaması safhalarındadır. Bunun muhtemel sebepleri de sektörün geleceğinin ana oyuncusu değil de alternatif veya yazının başında da belirttiğimiz gibi elektrifikasyonun çözümsüz kaldığı noktalarda çözüm olarak konumlanmasıdır. Bu nedenle de hidrojen çözümlerinin ısıtma sektörü için sahada rastlanan bir teknoloji olması orta ve uzun vadede gözlemlenecektir. Buna rağmen Türkiye’mizin 2053 karbon nötr hedefine ilerlerken hidrojen ve diğer alternatif teknolojileri yakından takip etmemiz, hem ülkemizin hem de dünyamızın geleceği için oldukça mühimdir. n DOSİDER’DEN Hidrojen Doğalgaz H Alt ısıl değer 3.00 kWh/Nm³ 10.35 kWh/Nm³ Üst Isıl değer 3.54 kWh/Nm³ 11.46 kWh/Nm³ Tutuşma oranı 4.0 - 75.0 Hac.% 4.0 - 17.0 Hac.% Alev Sıcaklığı ~1600 °C ~1300 °C Baca Gazı NOx, H2O NOx, CO, CO2, H2O Genel Özellikler Zehirsiz Zehirsiz Görünmez, kokusuz (küçük molekül yapısı itibari ile kokulandırılması zor) Görünmez, kokusuz (kokulandırılıyor) Havadan hafif Havadan hafif Görünmez alev Mavi alev Çok yüksek alev hızı Daha düşük alev hızı Çiy noktası ~71°C Çiy noktası ~58°C Metal difüzyonu ve gevrekleştirme Metal ile düşük etkileşim 29 DOĞALGAZ VE ENERJİ • Kasım / 2024
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=