Şehir Gaz Dağıtım Şirketlerindeki Yıllık Doğalgaz Satış Miktarları %42 Arttı

Hazırlayan: Muhittin Tekman

Makina Mühendisi - MBA 

2010 yılında tüm Türkiye’deki gaz dağıtım şirketleri aracılığıyla tüketilen toplam doğalgaz miktarı 12,4 milyar m³ iken 2011 yılında bu miktar %42 artarak 17,5 milyar m³’ü geçmiştir.

Sadece konut ve ticari işyerlerinde kullanılan doğalgazın miktarı da 2010 yılında 7,6 milyar m³ iken, %46 artarak 2011 yılında 11,1 milyar m³’e ulaşmıştır.

Gaz dağıtım şirketleri aracılığıyla sanayi şirketlerine ulaştırılan toplam doğalgaz miktarı ise 2010 yılında 4,8 milyar m³ iken 2011 yılında %34 artarak 6,4 milyar m³’ü geçmiştir.

Ülkemizdeki doğalgaz tüketiminin yıllara göre nasıl değiştiğini belirlemek ve gelecek döneme yönelik olarak yapılacak çalışmalara ışık tutmak amacıyla Türkiye’de faaliyette olan tüm gaz dağıtım şirketleri ile görüşerek kendilerinden;

* 2010 ve 2011 yıllarına ait yıllık tüketim miktarları ile

* 2010, 2011 ve 2012 yıllarının ortalama olarak en soğuk ayı olan Ocak ayının doğalgaz tüketim miktarları öğrenilmiştir.

Dergimizin Mart 2012, sayı 169’da "Şehir Doğalgaz Dağıtım Şirketlerinin Yıllık ve Ocak Ayı Gaz Tüketim Miktarları" başlıklı olarak yayınladığımız tablolarda o tarih itibariyle temin edilmiş bilgiler yer almıştı. Bu sayımızda ise eksik olan bazı şehir ve şirket bilgilerini (Kütahya’daki ÇİNİGAZ hariç) de temin etmiş olarak yayımlıyoruz. Ancak konunun çok kapsamlı olması nedeniyle bu sayımızın konusu olarak sadece yıllık doğalgaz tüketim miktarları hakkında bilgi vermeyi ve özet yorumlar yapmayı tercih ettik.

Gelecek sayımızda ise Ocak ayına ait son üç yılın tüketim miktarlarının değerlendirmesini yapacağız.

Ayrıca bilindiği üzere, 2011 yılında şehir gaz dağıtım şirketlerinden abonelerinin miktarları da sorulmuş ve bu şirketler tarafından dergimize gönderilen bilgiler kullanılarak ayrıntılı çalışmalar da yapılmıştı.

Bu çalışmaların ilk değerlendirme sonuçları Doğal Gaz Dergisi’nin Temmuz/Ağustos 2010, Sayı 156’da "Şehir Gaz Dağıtım Kuruluşlarına Başvuran Doğalgaz Abonelerinin Gelişimi" başlığı ile yayımlanmıştı. Bu çalışmada sadece başvuru yapanların miktarları değerlendirilmiş, doğalgaz kullanımına geçenlerin miktarı hakkında her hangi bir bilgi verilmemişti.

Doğal Gaz Dergisi’nin Ekim 2010, Sayı 158’de ise "Şehir Gaz Dağıtım Kuruluşlarına Doğalgaz Abonelik Başvurusu Yapanlar ve Doğalgaz Kullanımına Başlayanların Yıllara Göre Gelişimi" başlığı ile hem abone başvurusu yapanlar, hem de gaz kullanımına başlayanların farklı tablolardaki miktarsal durumları hakkında bilgiler verilmişti. Ancak ikinci çalışmada sadece miktarsal değerlerin tablolar şeklindeki bilgileri verilmiş her hangi bir yorum yapılmamıştı.

Doğal Gaz Dergisi’nin Temmuz/Ağustos 2010, Sayı 156’da yayınlanan araştırma dosyasında ise her iki durumun çeşitli açılardan yorumları ile son yıl ve önceki yıla göre ulaşılan miktarların hem dağılımı, hem de değişimi hakkında değerlendirmeler yapılmıştı.

Önceki sayılarda yayımlanan bilgilere www.dogalgaz.com.tr adresinden ulaşabilirsiniz.

Ülkemizde Mart 2012 itibariyle, doğalgaz alt yapı faaliyetleri halen sürmekte olan şehir gaz dağıtım şirketlerinin; 20’si Aksagaz, 9’u Energaz, 3’ü Arsan, 3’ü Çedaş, 2’si Çalık, 2’si Palmet, 2’si Zorlu, 2’si Cengiz, 2‘si Kolin, 1’i Kırgaz, 1’i Torosgaz ve 12’si bağımsız olmak üzere toplam 59 gaz dağıtım şirketi ve bunların bağlı bulunduğu 11 grup şirketi bulunmaktadır. Grup şirketlerinin kapsamı içinde 56 şehir il merkezi, bağımsız şirketlerin de 9 şehir il merkezi olmak üzere toplam 65 şehir il merkezi ile toplam 74 ilçe merkezi bazlı dağıtım gerçekleşmiş durumdadır.

Doğalgaz tüketim miktarları şehir gaz dağıtım şirketlerinden konut ve ticari yapılarda kullanılanlar ile sanayide kullanılanlar olarak iki farklı türde alınmış ve 2010 yılındaki değerler 2011 yılındaki değerlerle kıyaslanmıştır. Bu çalışmalar sonucunda Tablo 1’de özetlenen bilgilere göre;

2010 yılında tüm Türkiye’deki gaz dağıtım şirketleri aracılığıyla tüketilen toplam doğalgaz miktarı 12,4 milyar m³ iken 2011 yılında bu miktar %42 artarak 17,5 milyar m³’ü geçmiştir.

Sadece konut ve ticari işyerlerinde kullanılan doğalgazın miktarı da 2010 yılında 7,6 milyar m³ iken, %46 artarak 2011 yılında 11,1 milyar m³’e ulaşmıştır.

Gaz dağıtım şirketleri aracılığıyla sanayi şirketlerine ulaştırılan toplam doğalgaz miktarı ise 2010 yılında 4,8 milyar m³ iken 2011 yılında %34 artarak 6,4 milyar m³’ü geçmiştir.

Doğalgaz sektöründe faaliyette olan çeşitli gaz dağıtım şirketlerinin bazıları bir grup içinde çalışmalarını sürdürmekte, bazıları ise bağımsız olarak çalışmaktadır. Bu nedenle söz konusu şirketleri bu durum göz önünde bulundurarak grupladık ve 5 farklı tablo oluşturduk;

Bağımsız şirketler: Tablo 4’de gruplanmıştır. Çeşitli grup şirketleri: Tablo 5.1 ve Tablo 5.2’de gruplanmıştır. AKSA DOĞALGAZ Grubu: Tablo 6’da gruplanmıştır. ENERGAZ Grubu: Tablo 7’de gruplanmıştır.

Gerek bu gruplar, gerekse bağımsız şirketleri tek bir tabloda (Tablo 2) toplayarak genel bir değerlendirme yapılmıştır. Bu değerlendirmeye göre;

1. AKSA Grubunun 2011 yılındaki konut ve ticari yapılardaki abonelerine yaptığı doğalgaz satış miktarları %91 (356 milyon m³) artarak yaklaşık 750 milyon m³’e, sanayi tesislerine yaptığı doğalgaz satış miktarları ise %98 (555 milyon m³) artarak yaklaşık 1,12 milyar m³’e dolayısıyla toplam doğalgaz satış miktarları da yaklaşık %96 (912 milyon m³) artarak 1,87 milyar m³’e,

2. ARSAN Grubunun 2011 yılındaki konut ve ticari yapılardaki abonelerine yaptığı doğalgaz satış miktarları %65 (71 milyon m³) artarak yaklaşık 180 milyon m³’e, sanayi tesislerine yaptığı doğalgaz satış miktarları ise %2 (1,8 milyon m³) artarak yaklaşık 113 milyon m³’e dolayısıyla toplam doğalgaz satış miktarları da yaklaşık %33 (73 milyon m³) artarak 293 milyon m³’e, ulaşmıştır.

3. ÇALIK Grubunun 2011 yılındaki konut ve ticari yapılardaki abonelerine yaptığı doğalgaz satış miktarları %48 (272 milyon m³) artarak yaklaşık 840 milyon m³’e, sanayi tesislerine yaptığı doğalgaz satış miktarları ise %5 (5 milyon m³) azalarak yaklaşık 104 milyon m³’e dolayısıyla toplam doğalgaz satış miktarları da yaklaşık %39 (267 milyon m³) artarak 943 milyon m³’e,

4. ÇEDAŞ Grubunun 2011 yılındaki konut ve ticari yapılardaki abonelerine yaptığı doğalgaz satış miktarları %42 (54 milyon m³) artarak yaklaşık 182 milyon m³’e, sanayi tesislerine yaptığı doğalgaz satış miktarları ise %112 (49 milyon m³) artarak yaklaşık 93 milyon m³’e, dolayısıyla toplam doğalgaz satış miktarları da yaklaşık %60 (103 milyon m³) artarak 276 milyon m³’e,

5. ENERGAZ Grubunun 2011 yılındaki konut ve ticari yapılardaki abonelerine yaptığı doğalgaz satış miktarları %55 (170 milyon m³) artarak yaklaşık 477 milyon m³’e, sanayi tesislerine yaptığı doğalgaz satış miktarları ise %26 (79 milyon m³) artarak yaklaşık 383 milyon m³’e dolayısıyla toplam doğalgaz satış miktarları da yaklaşık %41 (250 milyon m³) artarak 860 milyon m³’e,

6. KIRGAZ Grubunun 2011 yılındaki konut ve ticari yapılardaki abonelerine yaptığı doğalgaz satış miktarları %61 (26 milyon m³) artarak yaklaşık 68 milyon m³’e, sanayi tesislerine yaptığı doğalgaz satış miktarları ise %518 (15 milyon m³) artarak yaklaşık 18 milyon m³’e dolayısıyla toplam doğalgaz satış miktarları da yaklaşık %90 (41 milyon m³) artarak 86 milyon m³’e,

7. KOLİN Grubunun 2011 yılındaki konut ve ticari yapılardaki abonelerine yaptığı doğalgaz satış miktarları %57 (165 milyon m³) artarak yaklaşık 456 milyon m³’e, sanayi tesislerine yaptığı doğalgaz satış miktarları ise %9 (21 milyon m³) artarak yaklaşık 255 milyon m³’e dolayısıyla toplam doğalgaz satış miktarları da yaklaşık %36 (187 milyon m³) artarak 711 milyon m³’e,

8. PALMET Grubunun 2011 yılındaki konut ve ticari yapılardaki abonelerine yaptığı doğalgaz satış miktarları %57 (191milyon m³) artarak yaklaşık 524 milyon m³’e, sanayi tesislerine yaptığı doğalgaz satış miktarları ise %15 (36 milyon m³) artarak yaklaşık 273 milyar m³’e dolayısıyla toplam doğalgaz satış miktarları da yaklaşık %40 (228 milyon m³) artarak 797 milyon m³’e,

9. SAMGAZ Grubunun 2011 yılındaki konut ve ticari yapılardaki abonelerine yaptığı doğalgaz satış miktarları %6

50 milyon m³) artarak yaklaşık 121 milyon m³’e ulaşmış, sanayi tesislerine yaptığı doğalgaz satış miktarlarında ise bu yıl ilk defa az miktarda kullanım sağlanmıştır.

10. TOROSGAZ Grubunun 2011 yılındaki konut ve ticari yapılardaki abonelerine yaptığı doğalgaz satış miktarları %162 (19 milyon m³) artarak yaklaşık 30 milyon m³’e, sanayi tesislerine yaptığı doğalgaz satış miktarları ise %34 (2 milyon m³) artarak yaklaşık 8 milyon m³’e, dolayısıyla toplam doğalgaz satış miktarları da yaklaşık %118 (21 milyon m³) artarak 39 milyon m³’e,

11. ZORLU Grubunun 2011 yılındaki konut ve ticari yapılardaki abonelerine yaptığı doğalgaz satış miktarları %193 (81 milyon m³) artarak yaklaşık 122 milyon m³’e, sanayi tesislerine yaptığı doğalgaz satış miktarları ise %54 (478 milyon m³) artarak yaklaşık 1,36 milyar m³’e dolayısıyla toplam doğalgaz satış miktarları da yaklaşık %60 (558 milyon m³) artarak 1,48 milyar m³’e,

12. BAĞIMSIZLARIN ise 2011 yılındaki konut ve ticari yapılardaki abonelerine yaptığı doğalgaz satış miktarları %39 (2,08 milyar m³) artarak yaklaşık 7,38 milyar m³’e, sanayi tesislerine yaptığı doğalgaz satış miktarları ise %98 (555 milyon m³) artarak yaklaşık 1,12 milyar m³’e dolayısıyla toplam doğalgaz satış miktarları da yaklaşık %33 (2,49 milyar m³) artarak 10,1 milyar m³’e ulaşmış olup, bu şirketler içinde (Tablo 4)

12.1. İGDAŞ 2011 yılındaki konut ve ticari yapılardaki abonelerine yaptığı doğalgaz satış miktarları %36 (1,23 milyar m³) artarak yaklaşık 4,46 milyar m³’e, sanayi tesislerine yaptığı doğalgaz satış miktarları ise %2 (11 milyon m³) artarak yaklaşık 530 milyon m³’e dolayısıyla, toplam doğalgaz satış miktarları da yaklaşık %31 (1,24 milyar m³) artarak 5,21 milyar m³’e,

12.2. İZGAZ 2011 yılındaki konut ve ticari yapılardaki abonelerine yaptığı doğalgaz satış miktarları %51 (94 milyon m³) artarak yaklaşık 276 milyon m³’e, sanayi tesislerine yaptığı doğalgaz satış miktarları ise %25 (398 milyon m³) artarak yaklaşık 1,99 milyar m³’e dolayısıyla toplam doğalgaz satış miktarları da yaklaşık %28 (491 milyon m³) artarak 2,27 milyar m³’e,

12.3. BAŞKENTGAZ 2011 yılındaki konut ve ticari yapılardaki abonelerine yaptığı doğalgaz satış miktarları %40 (603 milyon m³) artarak yaklaşık 2,11 milyar m³’e, sanayi tesislerine yaptığı doğalgaz satış miktarları ise %1 (780 bin m³) azalarak yaklaşık 152 milyon m³’e, dolayısıyla toplam doğalgaz satış miktarları da yaklaşık %36 (602 milyon m³) artarak 2,26 milyar m³’e ulaşmıştır.

Doğalgaz kullanan konut, ticari işyeri, vakıf, dernek, kamu binası vb. yerlerdeki abonelerin bireysel ısıtma cihazı kullananları ki bunların büyük çoğunluğu kombi cihazı, hatta hermetik kombi cihazı kullanmaktadır. Bireysel abonelerin son yıl içinde , 2010 yılına göre 2011 yılında %31 oranında artış gösterdiği ve 920 bin adet abone daha eklenerek mevcut miktarın yaklaşık 7,9 milyon aboneye yaklaştığı görülmektedir. Genel toplam abone miktarı ise son yıldaki artış 1,7 milyon adet abone ile toplamda 10,9 milyon aboneye yaklaşmıştır. Doğalgazın ülkemizdeki ilk kullanım yıllarında yoğun bir şekilde abone olan merkezi kalorifer ısıtma sistemli yapılardaki abonelerin miktarsal gelişimine bakıldığında yeni şehirlerdeki aynı bazlı yoğun isteğin de etkisiyle %14’lük kullanım farkı oluşmuş ve 15 bin adete yakın kazan dönüşümü veya değişimi ile toplam 120 bin adet kazan dairesi dönüşüm miktarını geçmiştir. Bu miktarlarının yıllık değişimleri için Tablo 3’de verilmiş olan değerler ayrıntılı olarak bilgi vermektedir.

Doğalgaz tüketim miktarları ile konut bazındaki abone miktarlarını karşılaştırarak genel bir değerlendirme yaparsak toplam abone miktarındaki %19’luk artış ile konut/ticari yapılardaki %46’lık gaz tüketim miktarındaki artışın uyum göstermediği görülmektedir. 2011 yılında gaz dağıtım şirketlerince gerçekleştirilmiş olan 4,7 milyar m³’lük satış artışı 2010 yılının toplam satış miktarına göre %42 olmasının nedeni olarak değerlerin kış mevsimindeki hava ısısının geçmiş yıla göre daha düşük değerlerde olması ve yeni abonelerin abone olma süreçlerini tamamlayıp, gaz tüketimine başlamaları olarak açıklanabilmektedir. Doğaldır ki ağır kış koşulları ve artan sanayi üretimi de bu artışta etkili olmuştur.

Bir yıl içinde neredeyse toplam tüketimin yarısı kadar yaşanan artış, gelecek yıllarda ülkemizin doğalgaza daha fazla ihtiyaç duyacağının göstergesi. Bu noktada ülkemizin artan doğalgaz talebi karşısında, doğalgaz arz güvenliği önem teşkil ediyor. Bölgemiz de yaşanan siyasi iktidarsızlıkların doğalgaz ve petrol fiyatlarına yaptığı etki de göz önünde bulundurulduğunda bizim için değerli olan bu yakıtın temini konusunda başarılı strateji ve projelere ihtiyaç duyduğumuz şüphesiz. Ülkemiz bu konuda, son dönemlerde doğalgaz yeraltı depolama tesislerini gündeme almış durumda. Tuz Gölü Doğalgaz Yer altı Depolama Tesisi atılan adımlardan bir tanesi. Ülkemiz için son derece önemli olan ve geleceğin yakıtı doğalgazın arz güvenliğini sağlamak adına atılacak bu tür adımların fayda getireceği kanaatindeyiz.